Suốt thời gian qua, giá dầu luôn là tâm điểm của không chỉ nhà đầu tư trong nước, mà ảnh hưởng rõ rệt nhất chính là sự giảm giá mạnh của các cổ phiếu liên quan tới dầu khí. Bất chấp các tính toán cho thấy giá dầu giảm sẽ ảnh hưởng tích cực nhiều hơn tiêu cực lên nền kinh tế Việt Nam.

Trên thế giới, kinh tế Mỹ có dấu hiệu ấm lên, trong khi Nga đang chao đảo do đồng Ruble rớt giá và một nền kinh tế Trung Quốc đang “giảm tốc” khi PMI đã lùi xuống dưới 50 điểm.

Nhưng điều ảnh hưởng mạnh tới thị trường chứng khoán Việt Nam trong suốt một thời gian dài qua chính là việc khối ngoại liên tục bán ròng trong 6 tháng cuối năm. Xu hướng này bắt đầu khi đồng USD mạnh lên so với hầu hết các đồng tiền khác trên thế giới và hiện nay vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại.

Tác động trung hạn

USD tăng sẽ tác động trực tiếp lên dòng vốn ngoại khi khối ngoại sẽ rút tiền về “trú ẩn” dưới đồng USD và hưởng lợi từ việc USD lên giá trong lúc các tài sản không định giá bằng USD sẽ bị mất giá. 

Điều này thể hiện rõ trên thị trường chứng khoán Việt Nam khi từ tháng 7/2014 tới nay khối ngoại liên tục bán ròng, cũng chính trong thời gian này, chỉ số US Dollar Index – chỉ số đo giá trị USD với rổ ngoại tệ mạnh khác – đã tăng gần 12,5% lên mức cao nhất trong 9 năm qua.

Khối ngoại bắt đầu bán ròng trên HSX từ tháng 7, thời điểm mà đồng USD bắt đầu mạnh lên.

Ngoài ra, tác động còn gián tiếp qua các doanh nghiệp và nền kinh tế khi các khoản nợ bằng USD cũng sẽ lớn hơn theo giá nội tệ. Cùng lúc đó, xuất khẩu sẽ khó khăn hơn khi nội tệ được neo giá vào đồng USD, đồng nghĩa sẽ bị định giá cao hơn các đồng tiền khác. Điều này có thể ảnh hưởng tới đánh giá triển vọng của các nhà đầu tư với các công ty và nền kinh tế.

Không chỉ trên thị trường chứng khoán niêm yết, về lý thuyết dòng vốn ngoại có thể sẽ chảy ra khỏi nhiều ngành kinh tế để giữ giá trị bằng đồng USD. Vì vậy việc tìm kiếm vốn đầu tư từ nước ngoài sẽ trở nên khó khăn hơn, đặc biệt là ngành dầu khí, khi giá dầu đồng thời giảm sâu, các nguồn lớn đầu tư vào ngành này như các dự án lọc dầu chủ yếu từ nhà đầu tư nước ngoài.

Tiếp diễn cho tới khi nào?

Khối ngoại khả năng sẽ ngừng bán ròng khi thị trường đã ở mức định giá hấp dẫn và giá dầu hồi phục trở lại. Mặc dù theo các đánh giá, giá dầu có thể sẽ còn ở mức 50-60 USD/thùng hoặc thấp hơn nữa trong thời gian dài vì Trung Đông không muốn đánh mất thị phần, trong khi đó ở Mỹ các doanh nghiệp khai thác là doanh nghiệp cổ phần tư nhân, chính phủ rất khó để tác động.
 

Với đồng USD, việc FED mở rộng cánh cửa tăng lãi suất cơ bản trong năm 2015 - lần đầu tiên kể từ năm 2006 - sẽ là một động thái làm cho nhà đầu tư tiếp tục kỳ vọng đồng USD sẽ tiếp tục mạnh lên. 
 

Hiện tại lãi suất cơ bản của Mỹ là 0-0.25%, mức lãi suất mà FED còn rất nhiều dư địa để tăng. Điều gây ảnh hưởng ngắn hạn lên quyết định của FED sẽ là tỷ lệ lạm phát, khi FED phải điều chỉnh chỉ đủ để đảm bảo tỷ lệ lạm phát mục tiêu.

Kinh tế Mỹ đã ấm lên khi GDP liên tục tăng vượt mức dự báo. Trong lúc đó “cuộc cách mạng đá phiến” đã giúp Mỹ giảm nhập khẩu dầu thô, giảm giá dầu nhập khẩu, điều này đồng nghĩa với việc giúp Mỹ giảm thâm hụt thương mại, đây là một dấu hiệu tích cực đối với đồng USD.

Tại khu vực Châu Á, từ đầu tháng 7/2014 tới nay, USD đã tăng so với hầu hết các đồng tiền khác, 18.55% so với đồng Yên, hơn 5% đối với đồng Rupiah Indonesia, Bath Thái. Hiện tại, US Dollar Index  chỉ còn khoảng cách rất ngắn so mức cao nhất vào năm 2005 là 91.51 điểm.