Đó là mục tiêu Bộ Tài chính đang hướng tới trong việc soạn thảo thông tư thay thế Quyết định 108/2008/QĐ-BTC ngày 20/11/2008 về tổ chức, giao dịch chứng khoán của công ty đại chúng (CTĐC) chưa niêm yết (thị trường Upcom).

Phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Sơn - Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường (Ủy ban Chứng khoán nhà nước) về thực trạng và định hướng phát triển thị trường Upcom.

Sau gần 6 năm hoạt động, xin ông cho biết quy mô phát triển của thị trường Upcom hiện nay?

Việc tổ chức giao dịch Upcom nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các CTĐC chưa đáp ứng được điều kiện niêm yết tập dượt trước khi chính thức niêm yết trên các sàn giao dịch chứng khoán. Trong số 2.000 CTĐC đã đăng ký theo Luật Chứng khoán, mới có 700 công ty niêm yết. Trong số 1.300 CTĐC chưa niêm yết, mới có 142 công ty đăng ký giao dịch Upcom, số chưa niêm yết và chưa tham gia Upcom còn khá lớn.

Mặc dù vậy, quy mô thị trường Upcom cũng đã tăng gấp 17 lần về số công ty, tăng gấp 5 lần về tổng giá trị đăng ký giao dịch (đạt 20.821 tỷ đồng). Trong số 142 công ty giao dịch Upcom, đã có 19 công ty chuyển sang niêm yết tại Sở Giao dịch chứng khoán Hồ Chí Minh (HSX) và Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX).

Quy mô tăng mạnh cả về số lượng công ty và giá trị giao dịch, nhưng chất lượng của thị trường này ra sao?

Upcom bước đầu đã đạt mục tiêu đề ra. Quyết định 108/2008/QĐ-BTC đã tăng cường quản lý nhà nước đối với giao dịch chứng khoán của CTĐC chưa niêm yết, giúp doanh nghiệp tuân thủ tốt hơn nghĩa vụ công bố thông tin, hạn chế vi phạm về giao dịch cổ phiếu; tăng cường tính công khai, minh bạch của thị trường chứng khoán Việt Nam; cải thiện tính thanh khoản cho các cổ phiếu Upcom so với trước khi tham gia thị trường.

Giao dịch Upcom linh hoạt, khớp lệnh liên tục như trên thị trường niêm yết, nhà đầu tư có thể tự tìm kiếm, thỏa thuận giao dịch với đối tác và báo cáo kết quả trên hệ thống theo thỏa thuận. Sự ra đời Upcom đã từng bước thu hẹp thị trường tự do, tiến tới đóng cửa các sàn giao dịch tự phát hoạt động tại các công ty chứng khoán hoặc tổ chức phát hành.

Tuy nhiên, hàng hóa Upcom còn ít về số lượng và chủng loại; chất lượng chứng khoán chưa cao; chính sách chưa tạo ra sự khác biệt về quyền lợi giữa các CTĐC tham gia và không tham gia Upcom; tính thanh khoản còn thấp, giá cổ phiếu không phản ánh đúng giá trị nội tại của doanh nghiệp; nhiều CTĐC chưa niêm yết không đăng ký giao dịch Upcom để tránh sự quản lý, giám sát của nhà nước.

Bộ Tài chính đang soạn thảo thông tư thay thế Quyết định 108/2008/QĐ-BTC nhằm điều chỉnh hoạt động của thị trường Upcom, mục tiêu phát triển Upcom trong thời gian tới là gì, thưa ông?

Nâng cao chất lượng hoạt động thị trường Upcom là mục tiêu quan trọng nhất mà thông tư hướng đến; bảo đảm quản lý nhà nước và tổ chức giao dịch chứng khoán qua thị trường tập trung; tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư tham gia giao dịch, doanh nghiệp tuân thủ tốt việc công bố thông tin và quản trị công ty; đơn giản hóa thủ tục hành chính, bảo đảm tính công khai, minh bạch; nới rộng biên độ giao dịch, áp dụng một số lệnh linh hoạt… Đồng thời, từng bước thống nhất cơ chế chuyển nhượng chứng khoán giữa CTĐC trên Upcom với việc chuyển quyền sở hữu của CTĐC thực hiện thông qua Trung tâm Lưu ký chứng khoán; bổ sung thêm đối tượng đăng ký giao dịch Upcom là chứng khoán của các CTĐC hủy niêm yết (bắt buộc hoặc tự nguyện) tạo tính thanh khoản cho cổ phiếu này và bảo vệ quyền lợi cho cổ đông; quy định CTĐC hình thành từ doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thông qua cổ phần hóa phải thực hiện đăng ký giao dịch trong vòng 90 ngày kể từ ngày được cấp đăng ký kinh doanh.

Lan Ngọc